Çocuklarına sınır koyma konusunda sürekli sorun yaşayan ebeveynlere İTÜ Geliştirme Vakfı Okulları Dr. Sedat Üründül Anaokulu Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Uzmanları, bu durumu sorun olmaktan çıkaracak öneriler sunuyor.

Günümüzde birçok anne ve babanın en çok zorlandığı konulardan biri çocuklara sınır koymak. Hangi yaş grubu olursa olsun her ebeveynin bu durumla sıkla karşılaşıyor. Sadece ağladığı için veya istediklerinizi yapmamak için inatlaştığı zamanlarda kendi sözünü geçiren çocuklar ergenlik döneminde kurallar konusunda da sizlerle çatışmaya girebiliyor. Ailesi ve yaşıtlarıyla sosyalleşmek yerine odasında tek başına bilgisayar oyunları oynası veya saatlerce tabletten çizgi film seyretmesi, uyku saatlerini geciktirdiği için uykusuz kalması, sofra düzeni dışında yemek yemesi sizlere de tanıdık geldi mi? Çocuğa ne zaman hayır diyeceğini bilememek ve karşılıklı inatlaşmak da aileleri çözümsüzlükle karşı karşıya bırakıyor. Peki sağlıklı sınır koymak ne anlama gelir, çocuğun olgunlaşmasına katkısı var mıdır? İTÜ Geliştirme Vakfı Okulları Dr. Sedat Üründül Anaokulu Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Uzmanları, ebeveynler için bu soruları yanıtlıyor ve önerilerde bulunuyor.

‘’Sınır koymak, yardımcı ve yol gösterici işaretleri sunmaktır’’

Erken çocukluk döneminde sınırların konulmaması ilerleyen dönemde anne-babanın karşısına bir problem olarak çıkar. Örneğin 3 yaşında annesi ile kuaföre giden bir kız çocuğunun çok ağladığı ve istediği için saçının bir tutamının boyatılması, ergenlik döneminde ailesi ile kurallar konusunda çatışmasının önünü açacaktır. Çocuklara onlardan ne beklendiğini, diğer insanlarla birlikteyken ne kadar ileri gidebileceklerini ve ileri gittiklerinde neler olabileceğini açık ve net tanımlamak gerekir. Sınır koymak aynı zamanda çocukları tehlikeden koruma işlevini üstlenir. Çünkü çocuklar dünyayı keşfe çıktıklarında kendileri için tehlikeli olabilecek alanlara adım atabilirler. İşte bu noktada, çocuk kendisine yön gösterecek, tehlikeli alanlara girdiğinde ‘dur’ diyecek, güvenebileceği yol göstericilere ihtiyaç duyar. Çocuğun en değerli yön göstericileri tabii ki anne-babasıdır.

‘Hayır’ demek sevmediğiniz anlamına gelmiyor

• Bazı ebeveynler, hiç direnmeden çocukların her isteğini yerine getirmeye çalışırken, bazıları da direnmeye çaba gösterir. Ancak çocuklarının ağlamalarına, bağırmalarına dayanamadıklarından, özellikle sosyal bir ortamda pes ederler. Sonuçta çocuklar isteklerini elde etmiş olur. Bununla birlikte;
• Özellikle çalışan anne-babalar çocukları ile az zaman geçirdikleri için onlarla çatışma yaşamayı göze alamazlar. Hatta sıklıkla “Zaten 1 saat görüyorum, onda da kural mı koyacağım, bunu okullar nasılsa yapıyor” derler. Ebeveynler sınırsızlığı, çocuğu ile kaliteli vakit geçirme ile karıştırırlar.
• Kendi anne-babası tarafından baskılanmış ebeveynler benzer tutum göstermemek ve onlara benzememek için çocuğun isteklerini sürekli kabul eden bir tutum sergilerler.
• Anne baba bitkin hissediyor olabilir ve çocuğu ile çatışmamak için o an istediğini yerine getiriyordur.
• Anne, baba aceleci olabilir. Dolayısıyla sabahları çocuğu giyinirken, çocuğun kendi kendine giyinmesi için ikna etmeye zamanı olmadığından onun işini kendisi üstleniyordur.

Çocuklara sınır koyabilmek için, çocuktan beklenilen davranışların neler olduğu açık bir şekilde konuşmak gerekir.  Örneğin, her okul çıkışı parka gitmek istiyor ama parktan çıkmak bilmiyorsa evde bir anlaşma yapılmalıdır. “Seninle 1 saat parkta oynayabiliriz. Ama 1 saatin sonunda eve dönmemek için ısrar edersen ertesi gün parka gidemeyeceğiz.”

Çocuk sınırları zorladığında onunla göz kontağı kurmak ve sakin kalmak gerekir. Bakışlar bağırmaktan daha etkili olacaktır. Her iki tarafın da aynı anda kontrolünü kaybetmesi olayları çok daha büyüterek çözülmesini zor hale getirecektir.

“Sınır koymanın en önemli noktası, anne babanın kararlı olması, görüş birliğine varması yani aynı dili konuşmasıdır.’’

Çocuğu eleştirmeden ve düzeltmeden önce kendisi hakkında konuşmasına fırsat verilmesi gerekir. Davranışın değişmesi için neler yapabileceğinin çocukla beraber düşünülmesi ve kurallar üzerinde anlaşılması önemlidir.

Sınır koymanın en önemli noktası, anne babanın kararlı olması, görüş birliğine varması yani aynı dili konuşmasıdır. Hangi yaşta olursa olsun çocuğun bulunduğu yaş döneminin özelliklerini bilmek, yaşına uygun davranışlar beklemek gerekir. Gerçekten gerekliyse ve kararlıysa ebeveyn hayır demelidir. Uzun nasihatlerden kaçınmalı ve güç kavgasına girilmemelidir. Yaşla birlikte beklenen davranışların değişiklik göstermesi sonucu sınırları da yeniden oluşturmak sınır koymada dikkat edilmesi gereken önemli konulardandır.