Barbie ve Cardiffy Üniversitesi işbirliğinde gerçekleştirilen araştırma, çocukların oyuncak bebekler ile oynamasının olumlu etkilerini ortaya çıkardı.

Dijitalleşmeyle birlikte çocuklar fiziksel oyun ve oyuncaklar yerine sanal oyunları tercih etmeye başladı. Peki, son yıllarda fiziksel oyunlara hızlı veda etmek çocuklar için ne kadar sağlıklı? Bebeklerle oynama alışkanlığı kuşkusuz herkesin geçmişte deneyimlediği ve belli bir yaşa kadar en keyif aldıkları oyun saatleri olarak hatırlanır.

Barbie öncülüğünde Cardiff Üniversitesi tarafından bir gurup nörobilimci tarafından gerçekleştirilen çalışma, oyuncak bebekle oynamanın çocuklar üzerine olumlu etkilerinin olduğunu ortaya çıkardı. İlk kez nörobilimden faydalanılarak yapılan bu çalışma, oyuncak bebekle oynamanın çocukların kendi başlarına oynarken bile empati ve sosyal becerilerini geliştirmelerine olanak tanıyan beyin bölgelerini harekete geçirdiğine dair yeni kanıtları gün ışığına çıkarıyor.

Empati becerisini geliştiriyor

Kıdemli Öğretim Üyesi Dr. Sarah Gerson ve Cardiff Üniversitesi İnsani Gelişim Bilimi Merkezi’nde görev yapan çalışma arkadaşları, geçtiğimiz 18 ayda oyuncak bebekle oynamanın faydalarının beyin düzeyinde ilk göstergelerini ortaya koymak amacıyla nörogörüntüleme teknolojisini kullandı.  4 ila 8 yaşları arasındaki 33 çocuğun* çeşitli Barbie bebeklerle oynadıkları sırada beyin aktivitesini izleyerek, beynin empati gibi sosyal becerilerine ilişkili bir bölgesi olan posterior süperior temporal sulkusun (pSTS)’nin çocuk kendi başına oynarken bile harekete geçtiğini tespit etti. Tek başına oyuncak bebekle oynamanın bu faydalarının kız ve erkek çocuklarda eşit olduğu görüldü.

Cardiff ekibinin veri toplamak amacıyla her bir oyun türüne ilişkin beyin aktivitesini ayrı bir şekilde yakalayabilmesi için kendi başına oyuncak bebeklerle oynama, başka bir kişiyle (araştırma görevlisi) oyuncak bebeklerle oynama; kendi başına tablette oyun oynama ve başka bir kişiyle (araştırma görevlisi) tablette oyun oynama şeklinde farklı kısımlara ayrıldı. Kullanılan oyuncak bebekler arasında çeşitli Barbie bebekler ve oyun setlerine yer verildi. Deneyimde tutarlılık sağlanması için Barbie bebekler ve setler her çocuk teste başlamadan önce başlangıçtaki yerlerine yerleştirildi. Tabletteki oyunlar, oyuncak bebekle oynamaya benzer bir oyun deneyimi sağlanması amacıyla, kural veya hedef temelli oyunlardan ziyade çocukların açık ve yaratıcı oyuna katılabilmelerine olanak tanıyan oyunlardan seçildi. Araştırma bulguları, çocukların oyuncak bebeklerle tek başlarına oynarken, başkalarıyla oynadığı zamanla aynı düzeyde pSTS aktivasyonu gerçekleştirdiğini gösterdi. Bunun yanı sıra; çocuklar yaratıcı unsur içeren tablet oyunlarını kendi başlarına oynamaya bırakıldıklarında, pSTS’nin çok daha az aktive olduğu tespit edildi.

Ebeveynler çocuklarını oyuncaklara teşvik edecek

Barbie, araştırmayla eş zamanlı nörobilim bulgularının uygunluğunu anlamak amacıyla 22 ülkede 15.000’i aşkın ebeveyne sorular yönelterek küresel bir bağımsız anket** gerçekleştirdi. Anket sonuçları, ebeveynlerin %91’inin empatiyi çocuklarının geliştirmesini istedikleri en önemli sosyal beceri olarak değerlendirdiğini, ancak yalnızca %26’sının oyuncak bebekle oynamanın çocuklarının bu becerileri geliştirmelerine yardımcı olabileceğinin farkında olduğunu gösterdi. Evde daha fazla zaman geçirilen bu dönemde, ebeveynler çocuklarının sosyal gelişim becerilerini güçlendirmesini sağlamak konusunda giderek daha fazla endişe duyuyor. Ebeveynlerin üçte ikisinden fazlası (yüzde 70) bu izolasyonun çocuklarını nasıl etkileyebileceği ve çocuklarının başkalarıyla nasıl etkileşime gireceği konusunda endişeli olduklarını belirtiyor. Benzer şekilde, çocuklarının empati gibi sosyal ve duygusal becerilerini geliştirmesine yardımcı olduğunun kanıtlanması durumunda, ebeveynlerin yüzde 74’ünün çocuklarını bir oyuncakla oynamaya teşvik etme olasılıklarının daha yüksek olduğu ortaya çıktı.

Mattel Kıdemli Başkan Yardımcısı ve Barbie ve Diğer Oyuncak Bebekler Global Müdürü Lisa McKnight, “Oyuncak bebekler kategorisinin lideri olarak oyuncak bebeklerle oynamanın çocuklar üzerinde olumlu bir etkisi olduğunu her zaman biliyorduk, ancak şimdiye kadar bu faydaları gösteren nörobilimsel veriler elimizde yoktu,” dedi. “Araştırmada elde edilen bulgular, Barbie gibi oyuncak bebeklerle oynamanın empati benzeri sosyal becerileri besleyerek çocukları geleceğe hazırlamada olumlu faydalar sağladığını vurgulamaktadır. Her çocuğun sınırsız potansiyeline ilham vermeye devam ederken, ebeveynler tarafından büyük değer verildiğini ve çocukların gelecekteki duygusal, akademik ve sosyal başarılarında belirleyici olduğunu bildiğimiz becerileri teşvik eden oyuncak bebekler sunmaktan gurur duyuyoruz” açıklamasında bulundu.

Sosyal beceriyi destekliyor

Barbie’nin “Benefits of Play/Oyunun Faydaları” projesi Türkiye sözcüsü Klinik Psikolog İrem Polat  “Oyunda kullanılan oyuncaklar çocuğun gelişimi üzerinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Barbie, bebek oyununun faydalarıyla ilgili çok kapsamlı ve çığır açıcı bilimsel bir araştırmaya öncülük ediyor. Çocukların bebeklerle oynaması, empati gibi sosyal becerilerini desteklemektedir. Çocuklar, bebek oyunları aracılığıyla kendinin ve ötekinin duygu ve davranışlarını oyunda prove ederek farkındalık kazanırlar. Böylece yaşama hazırlanırlar. Bebek oyunları; duyguları fark etmek, içgörü kazanmak, sosyal ipuçlarını okumayı öğrenmek, ötekini anlamak, sosyal uyum, esneklik, dayanıklılık, regülasyon becerilerini ve elbette akademik başarılarını geliştirmelerine fayda sağlamaktadır. Yapılan araştırma aynı zamanda ebeveynlere de yol gösterici bir nitelik taşımaktadır” şeklinde konuştu.

Eğitim psikoloğu, ebeveynlik ve karakter uzmanı Dr. Michele Borba ise konuyla ilgili olarak yaptığı açıklamada, “Cardiff Üniversitesi ve Barbie’nin en son bilimsel bulguları olağanüstü. Çocuklarımızın sahip olabildiği sınırlı sosyal etkileşim imkanı göz önüne alındığında içinden geçtiğimiz döneme de son derece uygun. Yaşamın erken dönemlerinde empati ve sosyal beceriler geliştirmiş çocukların notlarının daha iyi olabileceği, eğitimlerine daha uzun süre devam edebileceği ve genel olarak daha sağlıklı seçimler yapabileceği kanıtlandı. Empati becerisine sahip çocukların, zorbalığa maruz kalan bir çocuğa destek vermesi ve çatışmayı çözmeye çalışması daha yüksek ihtimaldir. Çocukların Barbie gibi oyuncak bebeklerle oynayarak bu becerileri geliştirebileceğini anlamak, çok önemli ve ebeveynler için yararlı bir araçtır” sözleriyle belirtiyor.